Drugi obieg wydawniczy miał duże znaczenie dla historii politycznej. Na łamach nielegalnie wydawanych i rozpowszechnianych publikacji opozycjoniści i dysydenci prezentowali programy działania, dyskutowali o celach i strategii ruchów, które współtworzyli. Sieci organizacyjne drugiego obiegu i samizdatu często stanowiły podstawę organizacyjną ruchów opozycyjnych. Tak było w PRL, gdzie po wprowadzeniu stanu wojennego działalność opozycji opierała się w dużej mierze na sieciach kolportażu wydawnictw niezależnych. Aby uzyskać pełny obraz zjawiska drugiego obiegu, należy przeanalizować politykę wobec niezależnego ruchu wydawniczego w poszczególnych państwach bloku sowieckiego. Funkcjonowanie niecenzurowanych książek i publikacji to ciekawy temat dla historii społecznej. Tworzenie, rozpowszechnianie publikacji bezdebitowych uznać można za pewną praktykę społeczną, czyli – jak pisał Dariusz Tola – „powtarzalne mniej lub bardziej rutynowe działanie jesnostek lub grup”, które są...